Wydawać by się mogło, że zima to martwy czas dla warzywnika. Nic bardziej mylnego. Jest to odpowiedni moment, żeby zastanowić się co chcemy uprawiać w przyszłym sezonie. Właśnie teraz mamy czas na rozplanowanie grządek, podjęcie decyzji jak ma wyglądać warzywnik i jakie warzywa będą nam potrzebne. Unikniemy w ten sposób nerwowych zakupów na wiosnę i możemy odpowiednio dobrać rośliny. Jest to szczególnie ważne, jeśli nie mamy doświadczenia w uprawie warzyw. Poniżej kilka wskazówek jak zabrać się ca planowanie.
Jak ma wyglądać warzywnik?
Jeśli jesteśmy w stanie przeznaczyć tylko małą powierzchnię pod uprawy, to idealnym rozwiązaniem będzie geometryczny układ rabat i ścieżek.
Dla uprawy warzyw wybieramy miejsce słoneczne i osłonięte przed zimnym wiatrem.
Z ergonomicznego punktu widzenia, korzystna jest szerokość grządek nieprzekraczająca 130 cm. Przy takich rozmiarach można wygodnie dosięgnąć roślin z jednej i drugiej strony. Ścieżki między zagonami powinny mieć co najmniej 30 cm szerokości.
Warzywnik często kojarzy nam się z nieatrakcyjną częścią ogrodu, dlatego sytuujemy w miejscach mało reprezentacyjnych. Tak nie musi być, jeśli odpowiednio wcześniej zaplanujemy ogród.
Grządkom można nadać dekoracyjny wygląd poprzez umiejętne połączenie warzyw i ziół na jednej rabacie oraz wykorzystanie dekoracyjnych odmian warzyw, których mamy coraz więcej na rynku.
Rabaty nie zawsze muszą być prostokątne. Efektownie będą wyglądały rabaty okrągłe lub na podwyższeniach.
Jeśli nie mamy miejsca, które możemy przeznaczyć na warzywnik, warzywa możemy posadzić na rabatach ozdobnych. Jest to coraz częściej praktykowane. Ciekawe kompozycje można zobaczyć na zdjęciach z corocznej wystawy Chelsea Flower Show. Przykład takiej rabaty: czerwona kapusta głowiasta, srebrny starzec, firletka kwiecista.
Ważne jest, aby przewidzieć stałe miejsce na warzywa wieloletnie: rabarbar, siedmiolatka, szczypior, szczaw, zioła ( szałwia, tymianek, mięta, melisa, lebiodka). Dzięki temu nie będą przeszkadzały w pracach na grządkach.
Świerze warzywa przez cały sezon
Wielkość warzywnika i dobór warzyw uzależniamy od liczebności rodziny, upodobań kulinarnych oraz umiejętności ogrodniczych.
Przy odpowiednim rozplanowaniu upraw, z warzyw można korzystać cały sezon. Nie musimy mieć warzywnika wielkich rozmiarów, żeby całej rodzinie dostarczyć świeże warzywa przez cały sezon.
Zwykle najbardziej zależy nam na warzywach wczesnych, aby wiosną korzystać z własnych zbiorów. Najbardziej pożądane są nowalijki, których wysoka cena na wiosnę odstrasza. Wiele do życzenia pozostawia też ich jakość.
Wczesną wiosną, zwłaszcza gdy posiadamy osłony (szklarnie, tunele foliowe), warto uprawiać nowalijki: rzodkiewka, sałata, cebulę z dymki, szczypiorek, natkę pietruszki, koper, wczesną kalarepę, szpinak.
Po zbiorze wczesnych upraw sadzi się warzywa ciepłolubne: ogórek, pomidor, papryka, bakłażan, marchewka, pietruszka, seler, buraki.
Plon główny warto zaplanować zgodnie z zasadami uprawy współrzędnej. Ma ona wiele zalet. Pozwala maksymalnie wykorzystać niewielką powierzchnię warzywnika.
Niektóre gatunki mają pozytywny wpływ na siebie co pomaga prawidłowo rosnąć i plonować oraz chronić się nawzajem przed szkodnikami i porażeniem roślin.
Przy doborze roślin należy też pamiętać o uwzględnieniu pokroju roślin i dynamice ich wzrostu. Rośliny powinny być tak dobrane, aby nie stwarzać sobie zbyt dużej konkurencji o światło i wodę (uwzględniamy wielkość systemu korzeniowego).
Kiedy tylko zwolni się miejsce na grządkach, warto wprowadzić uprawy poplonowe. Są to gatunki, które są przeznaczone do zbioru jesienią. Najczęściej są to warzywa kapustne (kapusta pekińska, kalarepa, brokuł, jarmuż, kapusta brukselka), rzodkiewka, sałata, szpinak, endwinia, burak liściowy, roszponka.
Uprawa współrzędna
Podczas planowania warzywnika warto uwzględnić sympatie i antypatie wśród roślin (tzw. alleopatia). Prawidłowo dobrane rośliny korzystnie wpływają na sąsiedztwo:
Obok siebie źle rosną:
sałata – pietruszka
fasola – cebula
kapusta – cebula
pomidory – groch
kalarepa – groch
Płodozmian
Ważne jest, aby zaplanować następstwo roślin po sobie na przestrzeni lat, tzw. płodozmian. Jest on szczególnie istotny w uprawach ekologicznych, ponieważ pomaga utrzymać prawidłowy poziom żyzności gleby bez konieczności stosowania nawozów sztucznych. Zmniejsza zachwaszczenie co sprawia że nie musimy stosować oprysków. Ogranicza występowanie chorób i szkodników co zmniejsza potrzebę używania środków ochrony roślin.
Na tym samym stanowisku nie uprawia się po sobie warzyw tej samej rodziny botanicznej.
Warzywa o różnych wymaganiach pokarmowych muszą być uprawiane na zmianę.
Zastosowanie odpowiednich warzyw i ziół korzystnie wpływa na wzrost i ochronę warzyw przed szkodnikami, np. czosnek hamuje rozwój chorób grzybowych i odstrasza wiele szkodników a intensywny zapach szałwii chroni rośliny przed ślimakami, mszycami, bielinkiem kapustnikiem i połyśnicą marchwianką.
Powinniśmy koniecznie sporządzić harmonogram prac na cały sezon i zapisać w nim co, kiedy i na której rabacie ma być posadzone czy zasiane.
Dzięki zrobieniu planu będziemy mogli podjąć decyzję, jaką rozsadę przygotować w domu a jaką kupić u ogrodnika.
Warto zacząć od warzyw szybko rosnących i łatwych w uprawie. Do takich można zaliczyć rzodkiewkę, bób, cebulę, szpinak, boćwinę, fasolę szparagową, pietruszkę i zioła.
